Klimaatfictie

Het genre klimaatfictie, ook wel klifi genoemd, was tot voor kort onbekend voor mij. Bij het verschijnen van het nieuwste boek van Adriaan van Dis hoorde ik deze term voor het eerst en kwam tot de verrassende conclusie dat een van de verhaallijnen in mijn boek Er was eens ... Amber kijkt terug ook tot dit genre behoort. Intussen kom ik in de boekenbijlage van de krant steeds vaker boeken tegen waarin klimaatverandering op een of andere manier is verwerkt.

Wat beoog je als schrijver met klifi? Het is een geweldige manier om een dystopische wereld te creëren. Maar daarmee bereik je voornamelijk lezers die van sensatie houden. Weinig mensen zullen dan het verband zien met de wereld waarin we nu leven. Ikzelf wilde, met het verhaal over Amber, vooral mijn zorgen delen.

Het essay van Jan-Willem Anker in Trouw uit januari 2019, met als titel Een boek schrijven over het klimaatprobleem, dat is nog niet zo makkelijk, begint met een vraag: Moeten schrijvers lezers bewust maken van het klimaatprobleem? Hij schreef een roman waarin hij klimaatverandering verwerkte. Hij maakte de terechte keuze om weg te blijven van klifi-clichés en schreef over iemand die bezig is zijn leven te leiden terwijl klimaatverandering plaatsvindt. Maar in het essay komt hij tot de conclusie dat dit vooral als achtergrond dient voor de dagelijkse, praktische bezigheden, gedachten en verlangens van de hoofdpersoon.

Zou mijn roman overtuigender zijn? Het idee voor het verhaal over Amber kwam precies drie jaar geleden, in mei 2018, bij me op. Amber kijkt vanuit 2044, in een wereld die sterk aan het veranderen is, terug op ons huidige leven. Ze doet dat aan de hand van het verhaal over Merel, een jonge vrouw die in 2015 worstelt met de problemen van onze tijd. Is klimaatverandering daarmee meer dan een achtergrond geworden?

En is een boek wel het juiste medium is om klimaatverandering onder de aandacht te brengen? Dat is maar de vraag, want de meeste boeken hebben een beperkte lezerskring, terwijl het zich voltrekkende drama van klimaatverandering juist overtuigend aan een groot publiek moet worden verteld. Dan heb je op zijn minst een gemakkelijk leesbare bestseller nodig. Maar er wordt heel veel geschreven – teveel, als je sommige uitgevers en literaire agenten mag geloven – dus probeer dat boek maar eens op die prominente plek in de boekhandel te krijgen.

In een opname van een online meeting van Spui25 beluisterde ik een discussie tussen literatuurwetenschappers met als titel Hoe verhalen een onwaarschijnlijke werkelijkheid voorstelbaar maken. Uitgangspunt van de meeting was dat zolang de meeste mensen zich er geen voorstelling van kunnen maken, klimaatverandering ver weg is. De discussie was vrij academisch, totdat er aan het eind van de opname werd ingegaan op de kijkersvraag wat andere, populaire media kunnen bijdragen – denk aan een film of een Netflix-serie. De conclusie was al snel dat deze waarschijnlijk veel meer mensen bereiken.

Dus waar blijft die klifi-kaskraker in de bioscopen of die nummer één serie op Netflix? Tussen al die boeken waarin klimaatverandering een rol speelt, zal er toch wel eentje zitten die zich leent voor een goed scenario?


Twitter Facebook LinkedIn Volgen



Schaamte

Afgeschreven

Verslaving

Klimaatfictie

Ontspullen